آغازی بر فهم مزارع مسکون تاریخی در یزد
نویسندگان
چکیده
یزد، دارای پیشینه غنی در آداب و علوم فلاحت و زراعت است. آب و امنیت در کنار زمین، به عنوان مادر زراعت، توانسته است مولد ساختاری در این اقلیم، به نام مزرعه باشد. مزارع، مجتمع های زیستی کوچکی هستند که به صورت مستقل یا تابعه، بخشی از ضیعات یک ده و یا قصبه، محسوب می شود. برخی از مزارع، صرفاّ دارای تولیدات کشاورزی بوده و فاقد لواحق و استقرار هستند و به این دلیل، مزرعه کشاورزی یا غیرمسکون نامیده می شوند. در این گونه از مزارع، سکونت دائم و استقرار وجود ندارد. «باغ ها و کشت خوان های یزد»، در زمره «مزارع کشاورزی» قرار می گیرند؛ اما برخی دیگر، علاوه بر کشاورزی و زراعت به عنوان شاخصه اصلی، سکونت و استقرار نیز در آن ها انجام می شود، این گونه از مزارع، «مسکون» نامیده می شوند و دارای عناصر خدماتی دیگری چون کوشک، خانه های اربابی و رعیتی، قلعه های کبیره و صغیره مسکونی، برج های دیدبانی، طاحونه و مصنعه، شاه کوچه و غیره هستند. در این پژوهش، «قلعه ها و مجموعه های کشت خوانی اربابی و رعیتی» به عنوان مزرعه مسکون در یزد، شناخته شده اند و در ادبیات شفاهی و آثار مکتوب مربوط به یزد، به کرات درباره «مزرعه» بودن این آثار، مطالبی آورده شده است. این مزارع، در طول مسیر مکانی تحقیق (استان یزد)، در سال 1394 ه.ش شناسایی شده و مورد مطالعات میدانی قرار گرفتند و بسیاری از آن ها، به دلایل مختلف، در معرض آسیب و نابودی قرار دارند. چیستی مزارع مسکون تاریخی در یزد، از سئوالات کلیدی در این نوشتار به حساب می آید و سعی می شود تا با رهیافت تفسیری - تاریخی و مراجعه به آثار مادی، سندپژوهی و مصاحبه به هدف اصلی این پژوهش، که تمییز مزارع مسکون تاریخی یزد، از سایر گونه ها و مجتمع های زیستی است، جامعه عمل پوشانده شود. از نتایج قابل اشاره؛ فهم موضوع، از طریق پیمایش میدانی و تفسیر اسناد، با توجه به کنوانسیون های بین المللی است. این مهم می تواند در دانشگاه ها و مراکز پژوهشی، مورد بحث و مکاشفه قرارگیرد.
منابع مشابه
مزارع مسکون تاریخی در ایران از آغاز تا دورۀ صفویه
مزارع مسکون به عنوان گونه ای اثرگذار و اثرپذیر از عوامل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، و فرهنگی دوره های مختلف، مجتمعی زیستی و معیشتی با وسعت و جمعیت مختلف و متفاوت بوده است. اطلاعات موجود در منابع مختلف، نشان می دهد که مزارع مسکون از دوره های پیش از اسلام، قرون اولیۀ اسلامی تا دورۀ پهلوی به صورت مستقل و تابعه )صغیره و کبیره( در محدودۀ قصبات و رستاق ها) روستاها(، وجود داشته اند و با عناوینی چون دستکر...
متن کاملمزارع مسکون تاریخی در ایران از آغاز تا دورۀ صفویه
مزارع مسکون به عنوان گونه ای اثرگذار و اثرپذیر از عوامل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، و فرهنگی دوره های مختلف، مجتمعی زیستی و معیشتی با وسعت و جمعیت مختلف و متفاوت بوده است. اطلاعات موجود در منابع مختلف، نشان می دهد که مزارع مسکون از دوره های پیش از اسلام، قرون اولیۀ اسلامی تا دورۀ پهلوی به صورت مستقل و تابعه )صغیره و کبیره( در محدودۀ قصبات و رستاق ها) روستاها(، وجود داشته اند و با عناوینی چون دستکر...
متن کاملدر جست‌وجوی مزارع مسکون اربابی دورۀ قاجار در نیاسر
موضوع تحقیق، مزارع مسکون تاریخی است که با مزارع غیرمسکون و کشاورزی، تفاوت اساسی دارد. کاشان (قاسان) در گذشته مزارع و روستاهای متعددی داشته؛ ازجمله نیاسر که نام آن در اسناد تاریخی، جزو یکی از ضیعات قاسان آمده است. این پژوهش توانست 27 باب مزرعۀ مسکون را براساس این اسناد شناسایی کند. مطالعات در سه قالب نگرش‌سنجی، مطالعات کالبدی و سندپژوهی بر روی مزارع شناسایی‌شده، ادامه یافت و معیارهای شش‌‌گانه‌ای...
متن کاملهرمنوتیک و فهم معرفت تاریخی
ماهیت و اهمیت تفسیر در تاریخ، امری که پژوهشهای مختلف تاریخی را از هم متمایز کرده و جنبههای نسبی و سیّال بودن دانش تاریخ را نشان میدهد، مبحث مهمی است که مورخان را در فهم بیشتر موضوعات تاریخی و مهمتر از آن، در فهم بستر فرآیندی آن یا همانا ساختار متداوم جوامع انسانی، کمک شایان توجه میکند، به شرط این‌که فرایند درک و ضبط دادههای تاریخی و به اصطلاح مقولهی «فاکتولوژی» در پژوهشهای تاریخی، با رعا...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
عنوان ژورنال:
پژوهش های معماری اسلامیجلد ۴، شماره ۴، صفحات ۱-۲۰
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023